Śledź nas na:



Wybrane zagadnienia dydaktyczno - wychowawcze

Systemy kształcenia specjalnego:

Dziecko niepełnosprawne wymaga edukacji, dostosowanej do jego potrzeb. Zaburzenia lub dysfunkcje w różnych sferach rozwoju (motoryce, zmysłach, intelekcie, psychice) - sprawiają, że konieczne jest specjalistyczne oddziaływanie dydaktyczne, wychowawcze i rewalidacyjne, ukierunkowane na wszechstronną stymulację rozwoju osoby niepełnosprawnej.

Zgodnie z ustawą o systemie oświaty nauka jest obowiązkowa do ukończenia 18. roku życia, a dla uczniów z rożnego rodzaju niepełnosprawnościami, stwarza się możliwość wydłużenia obowiązku szkolnego do 16. roku życia na poziomie szkoły podstawowej, do 21. roku życia na poziomie gimnazjum i do 24. roku życia na poziomie szkoły ponadpodstawowej. Za spełnianie obowiązku szkolnego uznaje się także udział dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim, w przedziale wiekowym od 3 do 25 lat, w zajęciach rewalidacyjno - wychowawczych.

Obowiązkiem edukacyjnym objęte są wszystkie osoby niepełnosprawne umysłowo, bez względu na rozmiar upośledzenia. Nauka odbywa się:

  • w klasach i szkołach integracyjnych

  • w powszechnych szkołach podstawowych z klasami specjalnymi,

  • w szkołach specjalnych (dzieci z lekkim upośledzeniem),

  • w tzw. „szkołach życia" (upośledzenie umiarkowane i znaczne),

  • w zakładach opiekuńczych dla osób z głębokim upośledzeniem umysłowym

  • indywidualne nauczanie w środowisku rodzinnym (gdy stan dziecka nie pozwala na uczestnictwo w zajęciach szkolnych).

Celem edukacji uczniów z upośledzeniem umysłowym jest: rozwijanie autonomii ucznia, jego personalizacja i socjalizacja oraz wyposażenie go - w ramach posiadanych przez niego realnych możliwości - w takie umiejętności i wiadomości, żeby:

  • mógł w najpełniejszy sposób porozumiewać się z otoczeniem - werbalnie lub pozawerbalnie,

  • zdobył maksymalną niezależność życiową w zakresie zaspokajania podstawowych potrzeb,

  • był zaradny w codziennym życiu - adekwatnie do swojego poziomu sprawności i umiejętności,

  • mógł uczestniczyć w różnych formach życia społecznego, przestrzegał ogólnie przyjętych norm na równi z innymi, a równocześnie zachował prawo do swojej inności.

Niestety po zakończeniu edukacji nie ma możliwości zatrudnienia osoby niepełnosprawnej intelektualnie. Osobom dorosłym pozostają Warsztaty Terapii Zajęciowej. Placówki te stwarzają możliwość podjęcia pracy, udziału poprzez terapię zajęciową. Jest ich jednak zbyt mało.

Coraz większa rolę w procesie edukacji i wychowania osób niepełnosprawnych odgrywają wszelkie formy działalności na rzecz niepełnosprawnych pod auspicjami Kościoła. Przykładem są wspólnoty ruchu „Wiara i Światło" oraz „Arka".

 

Integracja w wychowaniu:

Integracja jest kolejnym etapem ewolucji kontaktów osób zdrowych z niepełnosprawnymi. Wypełnia lukę, jaka powstała pomiędzy szkolnictwem specjalnym a masowym. Jest alternatywna wobec tych form kształcenia, ale budzi sporo obaw i wątpliwości. Są zwolennicy tej formy kształcenia i wychowania ale także przeciwnicy. Duża część społeczeństwa nie jest przekonana o konieczności i skuteczności kształcenia dzieci niepełnosprawnych razem ze zdrowymi rówieśnikami.

Wyjaśnijmy, co oznacza pojęcie „integracja", jakie niesie z sobą treści merytoryczne?

W etymologicznym ujęciu, termin ten definiuje się jako „zespolenie, scalenie, jednoczenie, tworzenie całości, łączenie się osób, grup, instytucji... itp.". W znaczeniu społeczno - pedagogicznym integracja jest często rozumiana jako „umiejętność harmonijnego współżycia i współdziałania osób niepełnosprawnych z pełnosprawnymi we wszystkich przejawach życia społecznego - w szkole, w domu, w pracy i czasie wolnym.

W Polsce klasy oraz szkoły integracyjne zaczęły powstawać w latach osiemdziesiątych, początkowo powoli i z zachowaniem znacznej ostrożności, a począwszy od lat dziewięćdziesiątych - coraz bardziej żywiołowo. Wychowanie i nauczanie integracyjne zakłada konieczność liczenia się z różnorodnością ich potrzeb i możliwości. Konieczna jest indywidualizacja w nauczaniu. Indywidualizacja wymaga zróżnicowania zadań stawianych przed dzieckiem i zróżnicowania oceny postępów ucznia. Punktem odniesienia do wartościowania postępów edukacyjnych uczniów jest tylko i wyłącznie ich własna indywidualność, stan ich możliwości rozwojowych. Stąd konieczność wprowadzenia ocen opisowych uwzględniania specyfiki rozwoju tych dzieci i oczywiście dobrej znajomości problemów związanych ze wszystkimi typami niepełnosprawności. Liczebność klas jest mniejsza. W oddziale integracyjnym powinna wynosić od 15 do 20, a w tym od 3 do 5 uczniów niepełnosprawnych.

W klasach integracyjnych z uwagi na indywidualne tempo pracy potrzeba dwóch pedagogów. Daje to gwarancję indywidualnego podejścia do każdego ucznia. Konieczne jest przygotowanie nauczycieli prowadzących grupy integracyjne. Muszą mieć wystarczającą wiedzę o dzieciach z nietypowym rozwojem, znać różnorodne metody pracy z tymi dziećmi; posiadać w sobie dużo optymizmu i otwarcia na inność oraz mieć pozytywne nastawienie na wzajemną komunikację i integrację. Spełnienie tych warunków przez nauczycieli daje niezwykłą szansę rozwoju dla dzieci niepełnosprawnych. Jednakże źle prowadzona edukacja integracyjna może nasilić poczucie własnej odmienności u dziecka z niepełnosprawnością.

 



Zobacz także